Η δύναμη του λόγου!

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Βίχρα Μπάεβα από το Ινστιτούτο Εθνολογίας και Λαογραφίας με Εθνογραφικό μουσείο της Βουλγάρικης Ακαδημίας Επιστημών αναφέρει πως οι πρόγονοί μας γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν τη δύναμη των λέξεων.

Τώρα τελευταία όλο και πιο δημοφιλείς γίνονται διάφορες θεωρίες σχετικά με τη δύναμη των λέξεων. Ψυχολόγοι, σύμβουλοι και οι πνευματικοί ηγέτες μας διδάσκουν ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε και η ενέργεια που φέρουν είναι ζωτικής σημασίας για το τι συμβαίνει στη ζωή μας.

Ο καθένας έχει τη δυνατότητα μόνος του να δημιουργήσει τον κόσμο στον οποίο ζει, και μέρος του οποίου είναι η σωστή επιλογή των λέξεων. Στην πραγματικότητα αυτή η γνώση δεν είναι νέα – έχει βαθιές ρίζες στην παράδοση και τη λαογραφία των διαφόρων λαών, συμπεριλαμβανομένων και των Βουλγάρων.

Στις λαϊκές δοξασίες ο λόγος γίνεται αντιληπτός ως κάτι συγκεκριμένο, σχεδόν απτό, όπως φαίνεται στην παροιμία

“Λόγο και πέτρααν έριξες, δεν θα τα ξαναπιάσεις” και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε, καθώς “Εάν πήρες λάθος δρόμο, μπορείς να επιστρέψεις. Εάν είπες λάθος λέξη, τίποτα δεν μπορείς να κάνεις”.

Η άριστη γνώση της γλώσσας, η δυνατότητα επιλογής των σωστών λέξεων στην αντπιστοιχη περίπτωση εκτιμάται ιδιαίτερα στη λαϊκή κουλτούρα. Για τέτοιους ανθρώπους λέγεται ότι έχουν “χρυσό στόμα” ή “Στάζει μέλι το στόμα του”.

Η ικανότητα να είστε ευγενικοί με τους άλλους μας δίνει ένα πλεονέκτημα σε δύσκολες καταστάσεις: “Γλυκιά κουβέντα σιδερένια πόρτα ανοίγει” και “Καλή λέξη – χρυσό κλειδί“.

Η λαϊκή σοφία προειδοποιεί ότι, εκτός από την ευεργετική επίδραση, οι λέξεις έχουν τη δύναμη να πληγώνουν βαθιά: “Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει, αλλά κόκαλα τσακίζει” και επίσης: “Η γλώσσα είναι δίκοπο και κοφτερό μαχαίρι, και σ’ όποιο παίξει μαχαιριά πολλές πληγές του φέρει”.

Γνωστό παραμύθι μιλάει για έναν άνδρα, που συνάντησε μια αρκούδα στο δάσος και αποφάσισαν να γίνουν αδέρφια. Η φιλία τους κράτησε για αρκετό καιρό, αλλά μια φορά ο άνθρωπος πρόσβαλε την αρκούδα με λόγια – της είπε ότι έχει κακή αναπνοή.

Η αρκούδα, βαθιά προσβεβλημένη, τον ανάγκασε να την χτυπήσει με ένα τσεκούρι στο κεφάλι, από την πληγή έτρεξε αίμα και η αρκούδα έφυγε στο δάσος. Πέρασε περισσότερα από έναν χρόνο και μια μέρα η αρκούδα εμφανίστηκε και πάλι μπροστά στον αδελφό της τον άνθρωπο. Έδειξε ότι η πληγή από το χτύπημα πριν ένα χρόνο έχει περάσει και δεν φαινόταν.

“Το σημάδι από το τραύμα έχει φύγει”, είπε το ζώο “αλλά η κακή λέξη που μου είπες, δεν θα ξεχάσω ποτέ”. Δηλαδή “Η πληγή γιατρεύεται, η κουβέντα δεν ξεχνιέται“, καθώς και: “Μια μόνο λέξη μπορεί να επιφέρει καίριο πλήγμα”.

Για τον Βούλγαρο ο λόγος έχει πραγματικές ευκαιρίες να επηρεάσει τη φυσική και κοινωνική τάξη, έχει μαγικές ιδιότητες. Οι ευχές για υγεία, μακροζωία και ευτυχία συνοδεύουν πολλές από τις πιο σημαντικές στιγμές στη ζωή του ανθρώπου και της κοινότητας. Οι ευλογίες λέγονται στα βαφτίσια και γάμους, και σε μεγάλες χριστιανικές γιορτές – τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. “Χρόνια πολλά, να ζήσεις και να τα εκατοστίσεις! Ό.τι ποθείς!” , είναι μόνο μερικά από τα παραδοσιακά καλά λόγια και ευχές.

Η τρομερή δύναμη της κατάρας θεωρείται επίσης πραγματική. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δίκαιη και άξιζε την τιμωρία για την αμαρτία και παραβιασμένους κανόνες. Ειδική δύναμη έχει η κατάρα της μάνας και του κοριτσιού, για την αποπλάνηση και την εξαπάτηση του.

Ένα συγκινητικό δημοτικό τραγούδι μιλάει για έναν γιο, που οδήγησε τον πατέρα του για να το πουλήσει.

Στον δρόμο ο πατέρας ζήτησε να σταματήσουν στην κοντινή πηγή, για να πιει νερό. “Τα παιδιά σου να μεγαλώσεις και εσένα δεμένος να σε πάνε, να σε πάνε να σε πουλήσουν” ως ευχή και απειλή προς αποτροπή μελλοντικής κακής συμπεριφοράς.

Ωστόσο, στις λαϊκές δοξασίες να θελήσεις το κακό στο πλησίον σου, είναι ένα σοβαρό αμάρτημα. Μ’ αυτό τον τρόπο δεν κάνομε κακό και στον εαυτό μας; Αν εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι μπορούμε να μάθουμε από τη σοφία των προγόνων μας, θα είμαστε πιο προσεκτικοί με αυτά που λέμε ή γραφούμε. Γιατί η παραδοσιακή συμβολή “Να ανοίγεις το στόμα σου μόνο για τα καλά λόγια”και “Δάγκωσε την γλώσσα σου, αλλά μη πεις κακή λέξη” έλεγαν κάποτε